مهریه و سردرگمى هاى پس از عقد
دخترى
که در خانواده اى بزرگ شده است که کل ثروت پدرش در حد یک آپارتمان مسکونى
کوچک و اثاثیه متناسب موجود در آن به اضافه درآمد ماهانه نسبتاً ثابت و در
حد تأمین مخارج زندگى است، اگر یک باره صاحب مالى و عنوان مهریه و به میزان
چند ده یا چند صد برابر ثروت پدرش شود، توان تحمل و شکیبایى در قبال چنین
تغییر بزرگى را نخواهد داشت. توان تحمل شکیبایى چنین دخترى در قبال کسب مال
فقط در حد درصدى از ثروت پدرش است و برعکس دخترى که در یک خانواده متمول
بزرگ شده و ثروت پدرش قابل توجه است مهریه اى که باز هم معادل درصدى از
ثروت پدرش باشد اگرچه از نظر اندازه و مقدار ممکن است چند برابر مهریه دختر
نمونه مورد اول باشد براى او ایجاد شوک نخواهد کرد و رفتار او را تغییر
نمى دهد و این مال یعنى مهریه هر شب براى او رؤیاهایى شیرین ایجاد نمى کند و
چنین دخترى از مهریه سنگین خود (که براى او در مقایسه با ثروت پدرش سنگین و
زیاد نیست) به عنوان چماقى براى تهدید شوهر استفاده نخواهد کرد. اگر داماد
هم به لحاظ ثروت و دارایى با خانواده دختر تناسب داشته باشد از چنان مهریه
اى ناراحت و نگران نخواهد شد. اگر هم در چنین خانواده اى مهریه کم از روى
تواضع یا اعتقادات دینى تعیین شده باشد در این حالت هم داماد دائم زمزمه
نخواهد کرد که مى توانم به راحتى زنم را طلاق بدهم و از کمى مهریه به عنوان
حربه براى تحمیل شرایطى به زوجه خود استفاده نخواهد کرد.
نتیجه این که براى اجتناب از ناراحتى هاى مهریه سنگین در ازدواج ها، دو خانواده عروس و داماد بایستى از نظر مالى متناسب هم باشند (علاوه بر تناسب هاى دیگر) و مهریه هم معادل درصدى از ثروت خانواده دو طرف باشد. به قول شاعر:
کبوتر با کبوتر باز با باز کند همجنس با همجنس پرواز
بخشى از تنش هاى موجود در خانواده ها از این امر ناشى مى شود که کبوتر مى خواهد با باز پرواز کند و ادعاى باز بودن بکند. احساس غلط حاکم بر بعضی دختر خانم ها این است که هر کدام سعى مى کنند مهریه اش بیشتر از مهریه دوستان و آشنایانش باشد.
مهریه و میزان آن امرى جدى و تأثیرگذار در آینده زندگى مشترک زوجین است. نمى توان به این موضوع به این مهمى با احساس و چشم هم چشمى نگاه کرد. در تعیین مهریه نه زوجه و نه زوج نباید هیچ کدام احساس برد یا باخت کند. اگر چنین احساسى به زوجین دست دهد، شیرینى زندگى و ازدواج به تلخى تبدیل خواهد شد و آنگاه زن و شوهر هر دو زندگى را خواهند باخت.
اشتباه اساسى و پایه اى خانواده هاى عروس و داماد در تعیین مهریه این است که در مواردى تعیین میزان مهریه را به اختیار احساسى عروس و داماد مى گذارند. کسانى که صرفاً از بُعد احساس به تمام مسائل ازدواج نگاه مى کنند و هیچ تجربه اى نسبت به چنین مسائل مهمى ندارند، فرزند سالارى را در این مورد باید متوقف کرد و لازم است خانواده ها در تعیین مهریه خردمندانه بیندیشند و مهریه را بر مبناى محاسبات اقتصادى متناسب با وضعیت اقتصادى دو خانواده عروس و داماد تعیین کنند. مهریه بُعد اقتصادى ازدواج است و احساس نباید در تعیین آن دخالت کند و لازم است نگاه اقتصادى به آن شود. اگر ابعاد دیگر ازدواج احساسى است، نباید احساس حاکم بر آن ابعاد را به بعد اقتصادى قضیه هم سرایت داد. همانطورى که جهیزیه بعد اقتصادى دیگر ازدواج است و همیشه به آن اقتصادى هم نگاه مى شود. هیچ خانواده عروسى در تهیه جهیزیه بر مبناى احساس عمل نمى کند. بلکه با توجه به توان مالى خود مبادرت به تهیه جهیزیه مى کند.
اگر آمارى از ازدواج ها تهیه مى شد و در این آمار تعداد ازدواج ها با مهریه کم و متوسط و سنگین به تفکیک معلوم مى شد، سپس آمار طلاق ها مشخص مى شد و در آنها طلاق هایى که داراى مهریه کم بودند و طلاق هایى که در آنها مهریه متوسط و سنگین بود تفکیک مى شد، این امکان به دست مى آمد که رابطه میزان مهریه نامناسب با تحکیم زندگى و یا تزلزل آن مشخص گردد. همچنین آمار دیگرى که لازم است مردم از آن آگاه شوند، آمار طلاق هایى است که در آنها زوجه توانسته مهریه سنگین خود را دریافت کند. مهریه هاى سنگین براى اکثر زوج ها ماهیت تزئینى در سند ازدواج پیدا کرده است. در جامعه فعلى ما از مهریه قلب ماهیت شده است امرى که ماهیت اقتصادى دارد به یک امر تشریفاتى تبدیل شده است. اگر قصد، تحکیم ازدواج است. بایستى در انتخاب همسر دقت کرد. امرى که نیاز به تعقل و دوراندیشى و روان شناسى دارد. مهریه سنگین نه تنها چنین هدفى را تأمین نمى کند بلکه در اکثر (نزدیک به همه موارد) کاربردى معکوس دارد یعنى باعث تزلزل ازدواج مى شود. به عبارت دیگر آنچه را که انتخاب کرده ایم یعنى مهریه زیاد و غیرمعقول با هدفى که از آن دنبال مى کنیم یعنى تحکیم و دوام ازدواج تضاد دارند. نه تنها مهریه غیرمتعارف و غیرمعقول ما را در رسیدن به هدف کمک نمى کند بلکه برعکس چنین مهریه هایى در از هم پاشیده شدن ازدواج دخالت دارد و یکى از عوامل نابسامانى ازدواج شده است.
روزنامه ایران
